Współczesny młody mężczyzna, stoi przed olbrzymim wyzwaniem, dotyczącym jego zdrowia i samopoczucia – postępującym spadkiem testosteronu. Zjawisko to jest znane u osób starszych, jednakże ostatnie dekady pokazują niepokojący trend wśród młodzieży i młodych dorosłych, który już teraz, w pewnym sensie odbija się na całym społeczeństwie.
W tym artykule przyjrzymy się roli, jaką testosteron odgrywa w organizmie mężczyzny, zastanowimy się nad przyczynami jego ubytku wśród młodszej populacji oraz omówimy konsekwencje zdrowotne tego zjawiska.
Rola testosteronu w organizmie mężczyzny
Testosteron jest głównym męskim hormonem płciowym, który odgrywa kluczową rolę w rozwoju i utrzymaniu męskich cech. Jest on produkowany głównie w komórkach Leydiga jąder, choć niewielkie ilości wydzielane są również przez korę nadnerczy.
Prawidłowa zawartość testosteronu jest niezbędna już od okresu płodowego, kiedy to warunkuje właściwy rozwój narządów płciowych i cech somatycznych chłopców. W okresie dojrzewania testosteron odpowiada za pojawienie się drugorzędowych cech płciowych takich jak, wzrost owłosienia, zmiana barwy głosu, przyrost masy mięśniowej i mineralizacja kości. U dorosłych mężczyzn testosteron reguluje libido, spermatogenezę, rozkład tkanki tłuszczowej i utrzymanie masy oraz siły mięśni. Ponadto, wpływa na szereg procesów poznawczych i emocjonalnych.
Niedobór testosteronu, szczególnie u młodych mężczyzn, prowadzi do wielu niepokojących objawów. Należą do nich między innymi, zmniejszenie popędu seksualnego i zaburzenia erekcji, osłabiona płodność, obniżenie nastroju i witalności, zaburzenia koncentracji, przyrost tkanki tłuszczowej, utrata beztłuszczowej masy ciała, osłabienie kości. W skrajnych przypadkach niedobór ten może prowadzić do feminizacji zarówno cech fizycznych, jak i psychicznych. Dlatego utrzymanie optymalnego poziomu tego hormonu jest kluczowe dla zachowania męskości, zdrowia i dobrego samopoczucia.
Jak dużo testosteronu powinien mieć 20 letni mężczyzna?
Testosteron to kluczowy hormon odpowiedzialny za wiele funkcji w męskim organizmie, Młody i zdrowy mężczyzna powinien mieć jego stężenie na najwyższym poziomie, co odzwierciedla biologiczną gotowość do podejmowania różnych aktywności, zarówno fizycznych, jak i psychicznych.
Zgodnie z normami laboratoryjnymi, wartość ta powinna w młodym wieku oscylować w górnej granicy norm, lub powyżej, sięgając nawet do poziomu 1200 ng/dl. Takie stężenie testosteronu świadczy nie tylko o zdrowiu fizycznym, ale także wpływa na samopoczucie, pewność siebie oraz ogólną jakość życia młodego mężczyzny. Warto zatem monitorować ten wskaźnik i dbać o odpowiedni poziom tego hormonu w organizmie, aby zachować pełnię młodzieńczej energii i witalności.
Spadek testosteronu u mężczyzn na przestrzeni lat – badania naukowe
Deficyt testosteronu dotyka nawet 20% młodzieży i młodych dorosłych. Choć przeprowadzono kilka badań ukazujących regularne obniżanie się hormonu męskości wśród osób w średnim wieku, to przez długi czas brakowało nam danych obejmujących tylko młodych mężczyzn.
Nie jest żadnym zaskoczeniem, iż zawartość testosteronu uległa schyłku w ostatnich latach, jednakże opublikowane wyniki badań okazały się być lekko przerażające.
Powyższy wykres przedstawia wyniki obszernych badań, opublikowanych w 2020, bazujących na danych z National Health and Nutrition Examination Surveys. Analiza obejmowała 4045 młodych mężczyzn, którym mierzono poziomy testosteronu w latach 1999 – 2016. Choć okres badania nie był bardzo długi, to wyniki ukazują, iż przeciętny 18-latek w 2016 roku miał o 30% niższe stężenie męskiego hormonu od 18-latka w 1999 roku.
Inne badania przeprowadzone zostało przez Maccabi Healthcare Services – drugiej co do wielkości, organizacji opieki zdrowotnej w Izraelu i obejmowało ponad 100 tysięcy mężczyzn w wieku od 13 do 80 lat. Wyniki również nie są optymistyczne i po raz kolejny widać istotny spadek na przestrzeni zaledwie kilkunastu lat.
Owszem, w pierwszym badaniu odnotowano pewien wzrost otyłości, jednakże ubytek testosteronu dotyczył także osób z normalnym BMI. Natomiast w drugiej analizie nie był on na tyle istotny, aby w ogóle go uwzględniać. Nie mniej jednak, niepokojący trend spadku stężenia testosteronu w surowicy krwi młodych mężczyzn jest najwidoczniej problemem globalnym.
Obniżający się wraz z wiekiem poziom męskiego hormonu, jest uważany za naturalną i nieodwracalną cechę starzenia się organizmu. Jednakże obserwacje starzejących się mężczyzn urodzonych w różnych okresach czasowych, wskazują, iż trend ten występuję również niezależnie od wieku.
Naukowcy przeanalizowali dane z badań Massachusetts Male Aging Study (MMAS) dotyczące poziomu tego androgenu w surowicy krwi u losowo wybranych amerykańskich mężczyzn w wieku 45-79 lat. Badanie miało charakter prospektywny i składało się z trzech etapów pomiarów w latach 1987-2004.
W sumie zebrano dane od 1532 mężczyzn, łącznie 2769 pomiarów. Głównymi punktami końcowymi były stężenie całkowitego testosteronu i jego bio dostępnej formy we krwi.
Wyniki wykazały poważny spadek testosteronu na przestrzeni lat, który był niezależny od wieku badanych. Nie można go wytłumaczyć obserwowanymi zmianami w stylu życia czy stanie zdrowia. Spadek był większy niż ten typowo powiązany z procesem starzenia się. Na powyżej ilustracji widać uczestników, badanych w różnych okresach czasowych. Możemy tu zauważyć, iż 60-letni mężczyzna, w 1987-1989 roku miał testosteron na poziomie ponad 500 ng/dl. Natomiast w 60-latek w 2002-2004 roku miał już jego stężenie poniżej 450 ng/dl.
Jaki można z tego wyciągnąć wniosek?
Taki, że stężenie testosteronu u 20-letnich mężczyzn w 2016 roku było niższe niż u 60-letnich mężczyzn w 1987 roku. Wobec tego nasuwa się pytanie – czy dzisiejszy pełnoletni nastolatek ma mniej męskiego hormonu od swojego dziadka? Wszystko wskazuje na to, że różnice międzypokoleniowe się zacierają.
Co powoduje spadek testosteronu u mężczyzn?
Obniżenie stężenia testosteronu we krwi u współczesnych młodych mężczyzn ma różnorodne przyczyny. Jedną z nich są niekorzystne zmiany w środowisku, które prowadzą do zwiększonej ekspozycji na substancje zaburzające gospodarkę hormonalną, takie jak ftalany czy bisfenol A.
Kolejnym czynnikiem jest niezdrowa, wysokoprzetworzona dieta obfitująca w cukry proste i tłuszcze trans, a uboga w zdrowe nienasycone kwasy tłuszczowe.
Również brak regularnej aktywności fizycznej – przyczynia się do spadku testosteronu, ponieważ wiadomo, iż ćwiczenia stymulują jego wydzielanie. Nie bez znaczenia jest także epidemia otyłości – tkanka tłuszczowa konwertuje testosteron do estrogenów, których obecnie i tak jest zbyt dużo w plastiku czy niektórych chemikaliach. Do tego wszechobecny stres, przybierający coraz częściej postać przewlekłą upośledza prawidłowe funkcjonowanie osi hormonalnej podwzgórze-przysadka-gonady, obniżając produkcję testosteronu.
Należy pamiętać, że w porównaniu do naszych przodków, żyjemy w wygodnych czasach. Nie walczymy o przetrwanie, przemieszczamy się bez większego wysiłku, mamy dostęp do niskiej jakości jedzenia, a wielu mężczyznom brakuje wyzwań. Łącząc te wszystkie czynniki w całość – organizm adaptuje się do niekorzystnych warunków, pozbywając się własnego testosteronu. Jednak dzieje się to zbyt szybko i niesie ze sobą wiele przykrych konsekwencji.
Konsekwencje niedoboru testosteronu
Jedną z pierwszych konsekwencji niedoboru testosteronu są zaburzenia funkcji seksualnych i rozrodczych. Obejmują one między innymi zmniejszenie popędu płciowego, problemy z osiągnięciem i utrzymaniem erekcji, a także zmniejszenie jakości nasienia. W efekcie, może to prowadzić do trudności z zapłodnieniem, a nawet bezdzietności. Badania dowodzą, że od połowy lat 70 do roku 2011 średnia liczba plemników u mężczyzn spadła aż o 52.4%, co wskazuje na postępujący kryzys niepłodności męskiej. Poziom testosteronu jest prawdopodobnie jedną z głównych przyczyn, gdyż u mężczyzn z jego niedoborem – ryzyko bezdzietności jest znacznie wyższe. Natomiast u osób bezpłodnych, bardzo często występują niedobory tego hormonu.
Oprócz wpływu na sferę rozrodczą, niski testosteron może negatywnie odbijać się na stanie zdrowia mężczyzn również w innych obszarach. Niedobory tego hormonu wiążą się ze zwiększonym ryzykiem chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2, a także osteoporozy i złamań kości.
Ponadto testosteron odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu układu nerwowego – jego niski poziom może przyczyniać się do rozwoju depresji, trudności z koncentracją i zapamiętywaniem, a nawet zwiększonego ryzyka choroby Alzheimera. Dlatego optymalizacja jego stężenia jest istotna nie tylko dla zdrowia rozrodczego, ale ogólnej kondycji mężczyzn.
Niski testosteron przyczyną kryzysu męskości?
Męski hormon ma kluczowy wpływ na psychikę, a jego niedobór może sprzyjać obniżonej samoocenie i postrzeganiu własnej wartości. Spadek poziomu tego hormonu prowadzi bowiem do utraty masy i siły mięśni, przyrostu tkanki tłuszczowej w typowo „kobiecych” miejscach (np. biodrach, pośladkach), a nawet rozwoju ginekomastii, czyli powiększenia gruczołów piersiowych. Te widoczne, sfeminizowane cechy somatyczne mogą negatywnie wpływać na postrzeganie własnej męskości i atrakcyjności.
Trudno jednoznacznie odpowiedzieć czy obecny trend spadkowy jest bezpośrednią przyczyna wzrastającego odsetka słabych mężczyzn w populacji. Jednakże zważając, iż hormon ten, od zawsze kojarzony jest z dominacją i przetrwaniem – Wniosek nasuwa się sam.
Jak przeciwdziałać spadkowi testosteronu?
Istotną rolę odgrywa przede wszystkim modyfikacja stylu życia w kierunku eliminacji niekorzystnych czynników środowiskowych i behawioralnych. Należy zatem:
- Wprowadzić jadłospis bogaty w nienasycone kwasy tłuszczowe, a eliminujący cukry proste i tłuszcze trans
- Regularnie uprawiać umiarkowany wysiłek fizyczny, najlepiej oparty na treningu siłowym
- Unikać stresu i dbać o higienę snu
- Zmierzać do osiągnięcia prawidłowej masy ciała poprzez zdrową dietę i aktywność fizyczną
- Ograniczać kontakt ze środkami chemicznymi zaburzającymi gospodarkę hormonalną
- Wykonywać regularne badania kontrolne poziomu testosteronu szczególnie po 30 r.ż.
Dowiedz się więcej:
Terapia hormonalna testosteronem
W niektórych przypadkach, jedynym i skutecznym rozwiązaniem dla mężczyzn borykających się ze skrajnymi niedoborami hormonów płciowych, jest terapia zastępcza testosteronem. Wiele badań wyraźnie wskazuje na jej skuteczność w poprawie jakości i długości życia pacjentów.
Terapia uzupełniająca polega na zewnętrznej aplikacji męskiego hormonu w postaci preparatów w żelach, bądź iniekcji. Oczywiście terapia testosteronem nie jest wolna od skutków ubocznych, a także istnieją pewne przeciwwskazania do rozpoczęcia leczenia. Jednakże bilans korzyści do strat, zdecydowanie przemawia za jej rozpoczęciem u mężczyzn z objawami hipogonadyzmu.
Podsumowanie
Widoczny w ostatnich dekadach, trend spadku testosteronu wśród młodych mężczyzn jest zjawiskiem skrajnie niepokojącym, które może mieć nie tylko negatywne konsekwencje zdrowotne, ale także odbić się na całym społeczeństwie.
Aby temu przeciwdziałać kluczowe jest podjęcie działań prewencyjnych w postaci modyfikacji stylu życia, a w razie potrzeby także diagnostyki i leczenia niedoborów tego kluczowego dla zdrowia hormonu. Tylko kompleksowe podejście pozwoli zahamować niekorzystne trendy i zachować prawidłową kondycję oraz samopoczucie mężczyzn.
Spadek testosteronu: Pytania i odpowiedzi
Jakie są typowe objawy niskiego poziomu testosteronu?
Do najczęstszych objawów niedoboru męskiego hormonu należą: spadek libido, problemy z osiągnięciem lub utrzymaniem erekcji, zmniejszenie siły i masy mięśni, przyrost tkanki tłuszczowej, obniżenie nastroju i witalności.
Co może powodować obniżenie poziomu testosteronu u młodych mężczyzn?
Za spadek testosteronu odpowiadają najczęściej: zła dieta, brak aktywności fizycznej, przewlekły stres, ekspozycja na zanieczyszczenia, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, otyłość, cukrzyca lub inne schorzenia.
Czy andropauza dotyczy również młodych mężczyzn?
Okres przekwitania zaczyna się około 40-50 roku życia, jednak niedobór testosteronu u młodych mężczyzn może w swoich objawach przypominać andropauzę.
Jak można zwiększyć ilość testosteronu?
Poziom testosteronu można podnieść poprzez regularne ćwiczenia siłowe, zdrową dietę, redukcję stresu, suplementację witaminą D i ziołami, takimi jak adaptogeny, a w razie wyraźnego niedoboru – substytucję hormonalną.
Jak niski testosteron wpływa na zdrowie?
Niedobór tego męskiego hormonu zwiększa ryzyko wielu poważnych schorzeń, m.in. chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2, osteoporozy, depresji, otępienia czy nowotworów.
Jak często należy badać poziom testosteronu?
Zaleca się kontrolować poziom testosteronu minimum raz w roku po 30. roku życia. U młodszych mężczyzn w razie niepokojących objawów również jest to wskazane.
Jakie badanie na poziom testosteronu?
Najlepszym badaniem jest oznaczenie całkowitego testosteronu w surowicy krwi pobranej rano. Do tego warto zbadać również poziom LH, FSH, oraz SHBG.
Czy terapia testosteronem jest bezpieczna u młodych mężczyzn?
Hormonalna terapia testosteronem jest bezpieczna, jednak zawsze wymaga kontroli specjalisty i monitorowania hormonów płciowych z powodu ryzyka działań niepożądanych.
Jakie suplementy mogą zwiększyć poziom testosteronu?
Poziom testosteronu mogą podnosić ekstrakty z ashwagandhy, maca, żeń-szenia, borowki czarnej czy witamina D3, jednak ich skuteczność jest zróżnicowana.
Jak często trenować, aby podnieść testosteron?
Aby zwiększyć ilość testosteronu, zaleca się trening siłowy 2-3 razy w tygodniu, angażujący duże grupy mięśniowe, np. nogi, klatka, plecy.
Czy nadwaga obniża testosteron?
Tak, otyłość, zwłaszcza brzuszna, zaburza gospodarkę hormonalną i istotnie obniża poziom testosteronu. Redukcja masy ciała może go z powrotem przywrócić.
